Sukces Wydziału Socjologii: dwie nagrody historyczne „Polityki”

We wtorek 16 maja w redakcji tygodnika ,,Polityka” wręczono Nagrody Historyczne “Polityki” za rok 2022. W dziedzinie „Pamiętniki – relacje – wspomnienia” nagrodę otrzymała Róża Sułek za opracowanie 3-tomowych Dzienników 1905-1963 Stanisława Ossowskiego. W kategorii „Monografie naukowe” zwyciężył dr Łukasz Bertram za książkę Bunt, podziemie, władza. Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956.

Stanisław Ossowski, Dzienniki. T. I: 1905–1939; T. II: 1939–1949; T. III: 1949–1963, opracowała Róża Sułek, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2022

Edycja dzienników Ossowskiego została przygotowana i wydana w ramach grantu „W kręgu Stanisława Ossowskiego. Warszawska szkoła socjologii” (kier. Prof. dr hab. Mirosława Grabowska), zrealizowanego w Zakładzie Metodologii Badań Socjologicznych Instytutu Socjologii, finansowanego przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. Dzienniki wzorcowo wydało w l. 2019-2022 Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. Laureatka jest kierowniczką Biblioteki Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW, kustoszką tam zdeponowanego księgozbioru Marii i Stanisława Ossowskich i autorką prac z historii socjologii polskiej.

 

Z laudacji jury:

Jeden z pierwszych zapisów Stanisława Ossowskiego, ośmioletniego: „Tatuś wyjechał w sam obiad”. Ostatni powstał, gdy miał 66 lat, półtora miesiąca przed śmiercią. Przez blisko sześćdziesiąt lat prowadził dziennik, zaczął, gdy panował car Mikołaj II, skończył, gdy sekretarzował Władysław Gomułka. W tym czasie wszystko uległo zmianie, on sam jakby w mniejszym stopniu. Już jako student napisał: „Nauka przestała być igraszką do zaspokojenia ciekawości”. Chciał poświęcić się czystej nauce. Do końca życia zachował wobec niej integralną postawę. Do dziś pozostaje w polskiej socjologii, więcej w polskiej humanistyce, wzorem niedościgłym, klerkiem heroicznym. Nic dziwnego, że w Polsce Ludowej przeszkadzał. W okresie stalinowskim socjologia została uznana za wrogą i burżuazyjną, Ossowskiego odsunięto od nauczania. Socjologiem jednak nie przestał być, prowadził nieformalne seminarium, przyglądał się totalizacji. Charakteryzowała go pasja patrzenia i socjologicznego rozumienia. Potrafił się zatrzymać i zadziwić: a to koniem, który rozwoził mleko w Cambridge, a to barwną grawitacją w malarstwie Williama Turnera. Słuchał. Można powiedzieć, że polska socjologia narodziła się z ducha muzyki, ponieważ Ossowski regularnie chodził na koncerty muzyki klasycznej. Opracowanie jego dzienników przez Różę Sułek to klasa sama w sobie.

Łukasz Bertram, Bunt, podziemie, władza. Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Kultura Liberalna, ISP PAN, Warszawa 2022

Książkę Bunt, podziemie, władza. Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956 także wydało Wydawnictwo Naukowe Scholar we współpracy z ,,Kulturą Liberalną” i ISP PAN. Praca powstała na bazie doktoratu powstałego w Zakładzie Metodologii Badań Socjologicznych Instytutu Socjologii UW (obecnie Katedrze Metodologii i Teorii Socjologicznej Wydziału Socjologii) pod kierunkiem prof. dr hab. Mirosławy Grabowskiej. Autor jest zatrudniony w Instytucie Studiów Politycznych PAN.

Z laudacji jury:

Praca Łukasza Bertrama zaprzecza aforyzmowi, że „socjolog to historyk, któremu nie chce się pracować, a historyk to socjolog, któremu nie chce się myśleć”. Autor jest socjologiem, który myśli, i historykiem, który swoje odsiedział w bibliotekach i archiwach. To połączenie zaowocowało książką wybitną, z pewnością najlepszą, jaka powstała o formacji polskich komunistów okresu międzywojennego. Pokazuje zróżnicowane motywy zaangażowania do komunizmu i proces socjalizacji młodych ideowców. Ich bunt wyrastał z osobistego doświadczenia nędzy i wykluczenia. Chcieli radykalnej naprawy świata, wzorem była dla nich rewolucja bolszewicka i pierwsze państwo socjalistyczne, choć efekt końcowy miał być lepszy niż za wschodnią granicą. Szczególną rolę w procesie stawania się komunistą odegrała partia, która stała się – trochę na podobieństwo szkół religijnych w krajach muzułmańskich – miejscem socjalizacji, budowania więzi, tożsamości. Natchnieniem był dla nich czekista w skórzanej kurtce, szykowali się na przemoc. W tym sensie byli dziećmi swojej epoki, kiedy radykalizm i przemoc były w modzie.

 

Obie książki dostępne są m.in. w księgarni „Liber” przy Krakowskim Przedmieściu.

Ogromne gratulacje dla Laureatów, Profesor Mirosławy Grabowskiej i Profesora Jacka Raciborskiego prezesa Wydawnictwa Naukowego „Scholar”.