Biały rynek. Instytucjonalizacja praktyk związanych z dzieleniem się mlekiem ludzkim w Europie.

STRESZCZENIE

Karmienie piersią to najbardziej optymalny sposób żywienia niemowląt. Z uwagi na szereg korzyści zdrowotnych po stronie dziecka i matki, wiele państw europejskich i nie tylko wprowadza rozwiązania wspierające rodziców w decyzji o karmieniu piersią zamiast mlekiem modyfikowanym. W ten sposób prywatna praktyka rodzinna nabiera publicznego wymiaru. Jednak nawet w tych krajach, w których polityki publiczne wspierające karmienie piersią są najbardziej rozwinięte, nie wszystkie niemowlęta mogą być karmione mlekiem swoich matek. Coraz powszechniejsze stają się banki mleka – profesjonalne laboratoria zajmujące się zbieraniem od dawczyń, przetwarzaniem, badaniem i dystrybucją wśród potrzebujących niemowląt mleka ludzkiego. Coraz częstsze są także zjawiska takie jak nieformalne dzielenie się mlekiem, czy jego sprzedaż, zapośredniczone zwykle przez media społecznościowe. To, w jaki sposób państwo i instytucje publiczne odpowiadają na te praktyki, jest niezwykle zróżnicowane nie tylko na świecie, ale również w Unii Europejskiej. Mleko ludzkie w różnych krajach jest uregulowane jako żywność, jako lek lub jako substancja ludzkiego pochodzenia (analogicznie do krwi czy tkanek) – a sposób regulacji wpływa m.in. na legalność praktyk takich jak nieformalne dzielenie się mlekiem czy jego sprzedaż, oraz katalog osób, które mogą skorzystać z mleka zgromadzonego w bankach. Celem projektu jest analiza tego, w jaki sposób ten poziom regulacji i polityk publicznych wpływa na sferę praktyk społecznych. W tym celu przeprowadzone zostaną analizy dokumentów związanych z karmieniem piersią oraz mlekiem ludzkim w 5 krajach europejskich o różnym podejściu instytucjonalnym do ludzkiego mleka, oraz wywiady pogłębione z ekspertami oraz praktykami – po stronie personelu medycznego czy personelu banków mleka, ale również aktywistami i osobami zaangażowanymi we wspieranie rodziców biorących udział w różnych formach dzielenia się ludzkim mlekiem w każdym z tych państw. Projekt zadaje pytania o to, jakie problemy społeczne towarzyszą poszczególnym modelom i jakie wartości społeczne i kulturowe towarzyszą ich wprowadzaniu. Projekt skupia się na problematyce instytucjonalizacji praktyk związanych z dzieleniem się mlekiem kobiecym w Europie, eksplorując napięcie pomiędzy ich prywatnym a publicznym charakterem i umieszczając je w szerszym kontekście medykalizacji i instytucjonalizacji macierzyństwa. Wykorzystując unikalną możliwość obserwacji negocjowania nowych instytucji w praktyce – projekt przeprowadzony bowiem będzie w momencie wprowadzania wspólnotowej regulacji dotyczącej mleka ludzkiego – celem projektu jest opisanie linii argumentacji jakie się pojawią, strategii aktorów biorących udział w tym procesie, a także reakcji ludzi na przyjętą regulację. W tym celu przeprowadzone zostaną analizy dyskursu legislacyjnego i politycznego a także wywiady z ekspertami, w tym reprezentantami unijnych instytucji. Poprzez przeprowadzenie analiz zarówno na poziomie krajowym i obserwację w jaki sposób różnorodne rozwiązania instytucjonalne i prawne oddziałują na praktykę społeczna, jakie praktyczne problemy się z nimi wiążą i jak postrzegają praktyki dzielenia się mlekiem kobiecym aktorzy społeczni osadzeni w różnych systemach, jak również na poziomie ponadnarodowym, analizując jaki model przeważy i jak będzie przebiegał proces jego negocjacji, projekt ma na celu opisanie z perspektywy socjologicznej tego, jak mleko ludzkie podlega instytucjonalizacji i jakie praktyczne skutki społeczne się z tym wiążą. Ponadto, zastosowane analizy mają na celu dekonstrukcję wartości społecznych i kulturowych jakie wiązane są z mlekiem w różnych krajach Europy – i tego, które z nich uznane zostaną na wspólne dla całej Unii Europejskiej.

Wystąpienia i konferencje

2022 „Biały rynek – instytucjonalne i społeczne wymiary dzielenia się mlekiem ludzkim” (referat wyłożony) – XVIII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, Warszawa.

2022  “White market. Human milk exchanges in Poland” – European Sociological Association Research Network 13 Interim Meeting, Warszawa.

Inne efekty

2022 – Udział w Szkole Letniej 4EU+ Summer School in Sociology „Why does it matter? Discussing the relevance of sociological research” w Max-Weber Institute of Sociology na Heidelberg University (Heidelberg, 29–31.08.2022)

2022 – Udział w Szkole Letniej European Society on Family Relations Summer School “Families On The Move” organizowanej we współpracy z Museum of European and Mediterranean Civilisations (La MuCEM) (Marsylia, 31.08–04.09.2022)