Nagroda im. Stefana Nowaka

W celu upamiętnienia postaci i dorobku Stefana Nowaka (1924-1989) oraz promowania badań w dziedzinach szczególnie mu bliskich, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego (dzisiejszy Wydział Socjologii) ustanowił w 1995 roku Nagrodę jego imienia, przyznawaną za „osiągnięcia w metodologii badań społecznych oraz za nowatorskie metodologicznie badania społeczeństwa polskiego”.

Stefan Nowak jak nikt inny nadaje się na patrona nagrody Wydziału Socjologii. Na warszawskiej socjologii spędził całe swoje dorosłe życie i przeżył całą formację ustrojową – od początków PRL do jego upadku. Należał do pierwszych po wojnie studentów – entuzjastów socjologii. Był uczniem Stanisława Ossowskiego. Na Uniwersytecie Warszawskim przebył wszystkie szczeble kariery akademickiej, od młodszego asystenta aż do członkostwa najznakomitszych akademii nauk.

Tutaj napisał pierwsze w Polsce nowoczesne podręczniki metodologii badań społecznych. Przez jego seminaria przenikała do Polski metodologia badań empirycznych, na nich uczono się łączyć wyobraźnię teoretyczną z rzetelnym warsztatem. W pracy z Nowakiem wielu socjologów zyskało formację naukową, a treści lub styl jego myślenia są wciąż obecne w ich twórczości.

Tutaj zrealizował swoje badania empiryczne. W 1958 roku zbadał „ideologię społeczną” studentów Warszawy, a był to pierwszy akademicki sondaż w odrodzonej po 1956 roku socjologii polskiej. W 1961 roku Nowak przeprowadził badania and subiektywnymi aspektami struktury społecznej, pierwsze w Polsce tak pełne badania tej dziedziny. Wśród ich wyników znalazło się ważne ustalenie, że ideały socjalistycznego egalitaryzmu przyjęły się w społeczeństwie i stały się podstawą krytyki rzeczywistości. Na początku lat siedemdziesiątych Nowak badał międzypokoleniową transmisję wartości i stwierdził, że w Polsce nie ma „luki pokoleniowej”. Stefan Nowak był wybitnym znawcą społeczeństwa polskiego – nie tylko jego bodźcem, a jego pojęcie „próżni społecznej”, jako jedno z nielicznych pojęć socjologicznych stało się obiegowym.

Stefan Nowak należał do uczonych, którzy nakaz „nieposłuszeństwa w myśleniu”, sformułowany przez Ossowskiego, potraktowali serio – i rozciągał go poza aferę nauki. Był przykładem niezależności w myśleniu i działaniu publicznym, oparciem dla „niepokornych” – także wtedy, gdy postawa taka była jeszcze rzadko wyraża.

Stefan Nowak – poprzez swoje badania, pracę nauczycielską, działalność w środowisku socjologicznym i przykład własny – wywarł poważny wpływ na oblicze i warsztat socjologii w naszym kraju. Wielu socjologów jest i czuje się jego dłużnikami. Ustanowienie nagrody jego imienia jest wyrazem świadomości tego długu.

Regulamin nagrody im. Stefana Nowaka

1. Nagroda im. Stefana Nowaka przyznawana jest przez Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego za osiągnięcia z dziedziny metodologii nauk społecznych oraz za nowatorskie metodologicznie badania społeczeństwa polskiego.
2. Nagrodzona może być praca opublikowana w okresie trzech lat poprzedzających rok, w którym przyznaje się Nagrodę. Nagrodzona może być także seria prac, przy czym co najmniej jedna z tych prac musi ukazać się w okresie trzech lat poprzedzających rok, w którym przyznaje się Nagrodę.
3. Nagrodę za osiągnięcia z dziedziny metodologii przyznaje się autorom krajowym, a nagrodę za badania społeczeństwa polskiego – zarówno autorom krajowym, jak i zagranicznym.
4. Nagrodę przyznaje się co dwa lata. Jeśli w danym roku Jury nie przyzna Nagrody, przyznaje się ją w roku następnym.
5. Laureat Nagrody otrzymuje dyplom oraz gratyfikację finansową. Wręczenie nagrody ma charakter uroczysty, a Laureat wygłasza wykład dedykowany pamięci Stefana Nowaka. Wykład wydawany jest drukiem.
6. Jury Nagrody w składzie trzech osób wybierane jest co dwa lata przez Radę Wydziału Socjologii UW. Jeśli w danym roku Jury nie przyzna Nagrody i przyznaje się ją w roku następnym, wybiera się nowe Jury.
7. Interpretacja Regulaminu Nagrody należy do Jury.

Laureaci Nagrody im. Stefana Nowaka

2023

Joanna Mizielińska
nagroda za badania i prace z dziedziny socjologii płci i studiów queer w Polsce – tu za serię prac poświęconych socjologii rodzin  LGBTIQ*, na którą składają się dwie monografie i artykuł: Różnym Głosem. Rodziny z Wyboru w Polsce (2017) (współautorstwo Justyny Struzik  i Agnieszki Król), wydawnictwo PWN; Autorska monografia Odmienne czy zwyczajne. Rodziny z Wyboru w Polsce (2017), wydawnictwo  PWN; Artykuł Queer kinship, queer ageing – perspectives from Poland (2022) “Gender, Place & Culture” 2022 (współautorstwo Justyny Struzik i Agnieszka Król).

2021

Krzysztof Konecki
Nagroda za osiągnięcia w zakresie metodologii jakościowej i nowatorskie jakościowe badania społeczne uwieńczone serią prac z l. 1994-2019: Kultura organizacyjna japońskich przedsiębiorstw (1994), Studia z metodologii badań jakościowych (2000), Ludzie i ich zwierzęta (2005), liczne artykuły w  „Przeglądzie Socjologii Jakościowej”  aż po Advances in Contemplative Social Research (2019).

2020

Krzysztof T. Konecki

Nagroda za osiągnięcia w zakresie metodologii jakościowej i nowatorskie jakościowe badania społeczne.

2013

Marek Krajewski
Nagroda za badania nad „niewidzialnym miastem”, za ich pomysł i kierownictwo.

2010

Wielisława Warzywoda-Kruszyńska
Nagroda za badania nad ekologią i dynamiką biedy w wielkim mieście.

2007

Radosław Markowski
Nagroda za zainicjowanie i prowadzenie Polskiego Generalnego Studium Wyborczego oraz badania nad zachowaniami wyborczymi Polaków w kontekście zmieniającego się systemu politycznego.

2005

Andrzej Nowak
Nagroda za wkład do metodologii symulacji komputerowych i modelowania matematycznego procesów społecznych.

2003

Bogdan W. Mach
Nagroda za książkę Pokolenie historycznej nadziei i codziennego ryzyka i inne prace o wpływie zmiany ustrojowej w Polsce na osobowość społeczną.

2001

Henryk Domański
Nagroda za badania i prace poświęcone strukturze społeczeństwa polskiego w okresie zmiany systemowej.

1999

Kazimierz M. Słomczyński
Nagroda za badania nad zależnościami między położeniem jednostki w strukturze społecznej a jej psychologicznym funkcjonowaniem.

1997

Bogdan Cichomski
Nagroda za zainicjowanie, koncepcję i kierownictwo programu badawczego Polski Generalny Sondaż Społeczny, którego wyniki zawarte są w tomach Polski Generalny Sondaż Społeczny. Struktura skumulowanych danych, 1992-1995.

1995

Krystyna Lutyńska
Nagroda za książkę Surveye w Polsce: spojrzenie socjologiczno-antropologiczne.