(Nie)tradycyjni tradycyjni? Przemiany rodzin wiejskich z perspektywy kobiet w latach 1989-2019.

STRESZCZENIE

Celem projektu jest próba rozpoznania i wyjaśnienia sposobów zmian modeli relacji i ról w wiejskich rodzinach, w kontekście przemian wsi oraz szerszych przemian relacji po 1989 roku. W socjologii rodziny zagadnienie to miało dotąd znaczenie marginalne – obraz wiejskich kobiet ujednolicany był jako bastion konserwatyzmu. Z kolei pojęcia i teorie przenoszone z badań międzynarodowych, odnoszące się często do innego kontekstu ekonomicznego i społeczno-kulturowego, okazywały się niewystarczających do opisu przemian rodzin wiejskich oraz specyficznych polskich warunków, zanurzonych w lokalności. 

Wychodząc od trzech pytań badawczych: o zakres tradycyjności versus ponowoczesności rodzin wiejskich w obliczu przemian ról i modeli relacji w ciągu ostatnich 30 lat oraz o przyczyny i charakter tworzenia się określonych wzorców relacji, badanie dąży do eksploracji zagadnień dotąd marginalnych. 

W badaniu zastosowano metodę opartą na obserwacjach terenowych i badaniach biograficznych kobiet w różnych konfiguracjach rodzinnych, wzbogaconą o nowatorską metodologię opracowaną w badaniach przemian ról rodzinnych w migracjach wiejskich kobiet. Pozwala ona na ukazanie definicji ról na różnych etapach biografii, w odpowiedzi na zmieniające się warunki zewnętrzne oraz połączenie ujęć mikrostrukturalnych (wewnątrz rodziny) z procesami mającymi miejsce na zewnątrz gospodarstwa domowego i wsi. Z uwagi na przyjęty cel projektu, do badania wytypowane zostały wsie w województwie podlaskim – regionie rolniczym, odizolowanym od innych województw ze względów infrastrukturalnych i komunikacyjnych, charakteryzowanym jako tradycyjny z uwagi na uznawane przez mieszkańców wartości.

Badanie pozwoli wypełnić istotną lukę w dotychczasowych analizach życia w rodzinie wiejskiej, studiach nad płcią kulturową i myśli feministycznej oraz sformułować wskazówki dla praktyków. Nowatorskim aspektem badania jest przedyskutowanie stereotypowego obrazu rodziny wiejskiej jako monolitycznie konserwatywnej. Nieliczne badania z zakresu antropologii wskazują na bardziej złożony, hybrydalny obraz praktyk rodzinnych, co stawia dotychczasowe definicje pod znakiem zapytania. Istotnym aspektem projektu jest również ukazanie, w jaki sposób w ramach badanego zjawiska łączą się elementy tradycyjne i ponowoczesne.