Dynamika programowa kampanii wyborczych. Kampania wyborcza, Polityka, program wyborczy, wybory

STRESZCZENIE

Badanie przeprowadzone w ramach projektu wykazało, że nie ma uniwersalnej tendencji do zmiany względnej ważności kwestii gospodarczych i tematów światopoglądowych w toku kampanii wyborczej. Jednakże modyfikacje strategii wdrażanych przez partie występują wtedy, gdy spełnione są określone warunki kontekstowe. Jeżeli w danym kraju występują wysokie albo rosnące nierówności ekonomiczne, to pod koniec kampanii pojawia się więcej odniesień do zagadnień związanych z gospodarką. Jeśli zaś społeczeństwo w danym kraju charakteryzuje duża różnorodność kulturowa, to wtedy pod koniec kampanii partie polityczne kładą większy nacisk na sprawy światopoglądowe. Ta ostatnia zależność występuje jednak tylko wtedy, gdy nierówności są niskie, więc sprawy gospodarcze nie mają dla elektoratu dużego znaczenia.

Wyjaśnieniem tendencji do koncentrowania końcówki kampanii na aktualnych tematach – sytuacji gospodarczej lub zróżnicowaniu stylów życia – może być większe znaczenie heurystyk poznawczych dla procesów formowania postaw pod koniec kampanii wyborczej. Ich wpływ na postawy polega na tym, że ludzie podczas podejmowania decyzji skupiają się na tych informacjach, które są dla nich łatwo dostępne – są częścią otoczenia społecznego, w którym żyją. Wpływ kontekstu – czy też inaczej „dostępności” określonych informacji – na podejmowanie decyzji jest silniejszy w sytuacji stresu, którego występowania dowiedli Israel Waismel-Manor, Gal Ifergane oraz Hagit Cohen. Przeprowadzone przez nich badanie wykazało, że w dniu wyborów wśród osób udających się do lokali wyborczych występuje podwyższony poziom hormonu stresu – kortyzolu. Oznacza to, że na podejmowane przez nie decyzje większy wpływ będą miały właśnie heurystyki poznawcze i łatwo dostępne informacje.

Dostarczanie wyborcom przez partie informacji dotyczących najważniejszych dla nich zagadnień pod koniec kampanii można zatem interpretować jako formę dostosowania strategii do stanu emocjonalnego elektoratu.

Uzyskane w ramach badania wyniki stanowią wkład do naszej wiedzy o czynnikach kształtujących przebieg kampanii wyborczych we współczesnych demokracjach.