prof. dr hab. Wojciech Modzelewski †2025

Wspomnienie o prof. dr. hab. Wojciechu Modzelewskim przygotowała prof. dr hab. Wiesława Kozek

Ze smutkiem przyjmujemy odejście naszego Kolegi profesora dr hab. Wojciecha Mieczysława Modzelewskiego. Był długoletnim pracownikiem Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego – prawie od początku kariery zawodowej aż do przejścia na emeryturę w wieku 70 lat.
  
Urodził się 1 stycznia 1943r w Ostrowi Mazowieckiej na Północnym Mazowszu w rodzinie inteligenckiej od dwóch pokoleń. Jego dziad po stronie matki był kierownikiem kolejowym, ojciec Czesław pracował jako buchalter w przemyśle drzewnym, matka Irena prowadziła dom. Wojciech Modzelewski ukończył publiczne czteroklasowe liceum ogólnokształcące w Ostrowi Mazowieckiej, a po maturze podjął studia socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim.
  
W czasie studiów zadebiutował zawodowo jako badacz w Pracowni Badań Społecznych przy Zrzeszeniu Studentów Polskich. Zgromadzone w tym czasie wyniki badań spożytkował pisząc pracę magisterską pod kierunkiem Zygmunta Baumana zatytułowaną „Wzory uczestnictwa w życiu kulturalnym warszawskich studentów” (rok 1966). Pracę doktorską obronił w roku 1972 na ówcześnie istniejącym Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego (na politologii). Pokłosiem rozprawy doktorskiej stała się książka „Naród i postęp. Problematyka narodowa w ideologii i myśli pozytywizmu warszawskiego”(1977, PWN). W Instytucie Socjologii znalazł swoje miejsce w Zakładzie Socjologii Ogólnej, prowadząc przez wiele lat kurs „Wprowadzenie do socjologii”, a będąc solidnym dydaktykiem przygotował podręcznik  „Wprowadzenie do socjologii” wydaną przez oficynę Interart w roku 1996.
  
W roku 1980 został pierwszym przewodniczącym koła instytutowego NSZZ „Solidarność”. W pierwszym dniu stanu wojennego w grudniu 1981 udał się do Zakładów Przemysłu Ciągnikowego Ursus, celem wsparcia strajkujących. W czasie pacyfikacji tego wielkiego zakładu pracy został aresztowany i pobity, zwolniony po kilku dniach powrócił na Uniwersytet, a doświadczenie to było dla niego graniczne. Zainteresował się pacyfizmem i wszelkimi ruchami społecznymi, które dążyły do zmian nie używając przemocy. W roku 1982 uzyskał na Wydziale Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego tytuł doktora habilitowanego na podstawie pracy” Walka bez użycia przemocy: metody i idee”. Została wydana niskonakładowo przez Wydział Filozofii i Socjologii w roku 1983. Zainteresował się głębiej pacyfizmem, co zaowocowało książkami: „Pacyfizm i okolice” (Instytut Studiów Politycznych PAN, 1995) oraz „Pacyfizm w Polsce” (Instytut Studiów Politycznych PAN,1996), „Pacyfizm: wzory i naśladowcy” (Oficyna Naukowa, rok 2000). Interesował się w tym czasie różnymi przejawami pacyfizmu, w tym objektorami, tj. osobami odmawiającymi służby wojskowej. Zorganizował w Instytucie Socjologii naukową sesję, na której publicznie po raz pierwszy zaprezentowali się Świadkowie Jehowy w Polsce; ich wiara zawiera elementy pacyfistyczne. Był zaangażowany w opublikowanie serii książek poświęconych ruchom społecznym, w tym szczególnie tomem drugim serii (wraz z Piotrem Marciniakiem, Studia nad ruchami społecznymi. T. 2 (Uniwersytet Warszawski. Instytut Socjologii, 1989). To zainteresowanie było związane oczywiście z „Solidarnością” jako ruchem społecznym. W 2002 uzyskał tytuł naukowy profesora.
  
Oprócz pracy dydaktycznej ma Uniwersytecie Warszawskim prowadził w ostatnich dwóch dekadach działalność dydaktyczną w kilku prywatnych uczelniach: Wyższej Szkole Handlu i Prawa w Warszawie, Akademii Humanistycznej im Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Wyższej Szkole Zarządzania Personelem w Warszawie, Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie. W tym czasie opublikował też dwie prace obliczone na zainteresowanie studentów sondażowymi opisami społeczeństwa. Były to: „Jak się różnimy, jak się zmieniamy? Współczesny świat w sondażach międzynarodowych” (WN Scholar 2009) oraz „USA w sondażach” (Difin 2012).
  
Zawsze bardzo lubił pieszą włóczęgę w Alpach i Puszczy Kampinoskiej.
  
Prywatnie pozostawał w związku małżeńskim z profesor Jolantą Supińską aż do jej śmierci w czasie pandemii covid. Wspólnie publikowali i wspierali się w pracy naukowej. Powtórnie żonaty z Danutą, prawniczką, Żoliborzanką, pozostawał z nią w szczęśliwym związku. Umarł spokojnie, w czasie snu, nie cierpiąc. Odszedł w wieku 82 lat, 5 stycznia 2025.
  
Wojciech Modzelewskim zajmował się pacyfizmem nie tylko dlatego, że była to ważna idea okresu „Solidarności”. Wojtek był po prostu pacyfistą z przekonań i charakteru. Takim go zapamiętamy.